“Geen ‘war on drugs’, maar een ‘drugsarme’ stad” kopte de Gentenaar (dd. 09/01/2020). Wij gingen praten met Gert, de man die deze uitspraak mee vormgeeft.

Gert is coördinator van OpStap. Dit is een veelzijdige plek voor (ex-) druggebruikers. Hier kunnen zij elkaar ontmoeten, doen ze samen activiteiten, eten samen en doen ze vrijwilligerswerk. Eén van de vrijwillige jobkes is de SPAT.

Gert: SPAT is de samentrekking van spuitenpatrouille. Tijdens de SPAT gaat er een groep mensen op zoek naar zwerfspuiten in Gent. Zij ruimen deze op en voorkomen zo mogelijke prikaccidenten en zorgen voor een propere omgeving.

De SPAT is opgericht in 2016 na verschillende signalen van straathoekwerk. Zij vonden tijdens hun werk op straat heel wat spuiten op pleintjes en in parken. 

Vanwaar kwam het idee?

Gert: In Antwerpen bestaat de SPAT al meer dan 15 jaar, daar gaan ze met gebruikers, ex-gebruikers en wijkbewoners spuiten opruimen. Toen OpStap werd opgericht in 2016 was dit dan ook één van de eerste jobkes waarmee we startten. We zijn toen eerst gaan kijken bij de SPAT in Antwerpen: welke vorming moeten we geven aan deelnemers? Hoe kunnen we op een veilige manier spuiten rapen? Welke inentingen zijn nodig? Hoe kunnen we professioneel overkomen?

Hoe hard was een SPAT nodig in Gent?

Gert : Wel, in vergelijking met Antwerpen waren er niet zoveel zwerfspuiten. Maar elke spuit die je vindt, is er één te veel. Dat is dan één spuit die niet door iemand anders gevonden wordt. En zo kunnen we ook gebruikers en ex-gebruikers opleiden. We geven hen een kans om hun verantwoordelijkheid op te nemen. We gaan niemand veroordelen omdat die spuiten gebruikt. Maar zo leren we samen met hen dat er genoeg plaatsen zijn in Gent waar je gebruikt materiaal kan binnen brengen en proper materiaal in ruil kan krijgen.

Merk je zelf verandering op in 4 jaar SPAT?

Gert: We merken dat op plekken waar de SPAT regelmatig langskomt, zwerfspuiten minder aanwezig zijn in vergelijking met vroeger. Er komen wel steeds nieuwe plaatsen bij. Het aantal spuiten blijft wel beperkt, zeker in vergelijking met andere steden. Gasten die meegaan op SPAT, laten zelf geen spuiten slingeren én zeggen dit door aan medegebruikers. Ook zijn er op enkele plaatsen dropboxen gezet. Dit zijn beveiligde metalen dozen waarin je gebruikte spuiten kan droppen. Momenteel hangen er zo 4 in Gent maar we gaan er voor om in elke wijk van Gent tenminste één dropbox te hangen op de plaats waar er regelmatig spuitjes gevonden worden.

Is dat nodig dan? Hoeveel spuiten ruimen jullie jaarlijks op?
Gert: In het jaar 2018 ruimde de SPAT 817 zwerfsspuiten op en in 2019 midden november zaten we aan 675. Dat is veel en niet veel, maar dat heeft soms met toeval te maken. Bij de meeste spuitpatrouilles vinden we er maar een paar, maar soms komen we op plaatsen waar iemand heel veel spuiten heeft

achtergelaten in één keer.

Zijn de SPAT medewerkers de enige mensen die spuiten vinden?

Gert: De gemeenschapswacht kan gebeld worden als iemand weet waar er spuiten liggen. Ook de groendienst vindt er als ze parken gaan snoeien of zandbakken uitkuisen. De straathoekwerkers vinden ook regelmatig spuiten. Ook de politie, de mensen van IVAGO en de straatvegers komen al eens spuiten tegen.

Dat is niet zonder gevaar, denk ik. Krijgen de medewerkers kleren ofzo om zich te beschermen?

Gert: Iedereen die meegaat moet de vorming hebben gevolgd om zo veilig mogelijk te werken. De werkkledij is heel belangrijk. Er gaat niemand op spuitpatrouille zonder veiligheidsschoenen, je moet een lange broek dragen, prikstokken, grijptangen en prikveilige handschoenen. Ook letten we steeds op elkaars veiligheid. En zo dus op die van elke Gentenaar!

Medewerkers van de SPAT aan het woord:

Tim

“We vinden vooral spuiten in openbare toiletten en kelders van appartementsgebouwen. Ik vind het niet verantwoord om spuiten te vinden waar kinderen, volwassenen, honden en katten zijn. Je moet een ander mens niet lastig vallen met je spuitgebruik.”

Karel

“Ik zou zelf niet graag hebben dat ik in een spuit trap, en zeker mijn dochter niet! Ik vind het een dankbare job om Gent zoveel mogelijk spuitvrij te houden en gebruikers er attent op te maken als ze het dan toch doen de spuiten in de dropbox te deponeren en steriele naalden te gebruiken.”